Lifting Shadows, autoryzowana biografia Dream Theater – amerykańskiego zespołu progresywno-metalowego, którego członkowie to James LaBrie, John Petrucci, Jordan Rudess, John Myung i Mike Mangini – śledzi ich historię od czasu ich powstania na Long Island w połowie lat osiemdziesiątych aż do czasów obecnych, gdy ich koncerty gromadzą tłumy i zapełniają areny.

Ta poprawiona i uaktualniona edycja zawiera najświeższe wywiady z zespołem i wieloma innymi osobami, które odegrały swoją rolę na przestrzeni kariery tych pionierów progresywnego metalu. Obejmuje odejście współzałożyciela zespołu, perkusisty Mike’a Portnoya, poszukiwania jego następcy i ich śmiały powrót. Jest to opowieść o muzycznej integralności, mocnym i profesjonalnym samozaparciu i głęboko zakorzenionej wierze w wytyczony przez siebie muzyczny kierunek.

‘Pieczołowicie napisana, szczegółowa książka bardzo dobrze opisuje legendę Dream Theater.’
-Metal Hammer

‘Pełna, nieocenzurowana historia czołowych postaci prog metalu.’
-Classic Rock

Za kulisami Teatru Marzeń – wywiad z Richem Wilsonem

Zastanawialiście się kiedyś, jak to jest wejść za kulisy swojego ulubionego zespołu? Nikt, jak do tej pory, nie był tak blisko Dream Theater jak Rich Wilson. Ten – gustujący w progresywnych brzmieniach – dziennikarz muzyczny postanowił napisać książkę o jednym z czołowych reprezentantów współczesnego prog metalu. Wydawałoby się, że zespół takiego formatu, poświęcający się – w głównej mierze – tworzeniu muzyki, nie jest w stanie nas niczym zaskoczyć… Czyżby? „Lifting Shadows”, czyli pierwsza, autoryzowana biografia Dream Theater, właśnie trafiła do polskich sklepów, a Rich na łamach naszego serwisu postanowił – co nieco – opowiedzieć o pracy nad swoją debiutancką książką.              

Witaj, Rich! Jak się czujesz ze statusem: „tego pierwszego, który odsłonił kulisy Teatru Marzeń”?

To dla mnie wielki zaszczyt i wielkie szczęście, że mogłem opisać ich historię. Zespół naprawdę bardzo mi w tym pomógł, gdyż wszyscy byli bardzo otwarci i szczerzy podczas wywiadów, za co bardzo mocno im dziękuję. Ta książka nie powstałaby bez ich pomocy.

Na polski rynek właśnie wchodzi biografia Dream Theater Twojego autorstwa , zatytułowana „Lifting Shadows”. Jak dostrzegłeś ich historyczny potencjał? Skąd wziął się pomysł na taką publikację?

Cóż, zawsze byłem wielkim fanem Dream Theater i miałem to szczęście, że mogłem śledzić ich karierę od samego początku w 1989 roku.  Moje artykuły ukazują się w wielu czasopismach, lecz zawsze chciałem stworzyć coś większego, zgłębić temat tak, aby powstała z niego książka. Brałem pod uwagę wiele zespołów, ale stwierdziłem, że to właśnie historia Dream Theater jest najbardziej interesująca. Około 10 lat temu przeprowadzałem wywiad z Mikem Portnoy’em dla magazynu Classic Rock i wspomniałem mu o swoim pomyśle. Podszedł do niego bardzo entuzjastycznie i tak się to wszystko zaczęło.

Wiemy też, że książka obejmuje okres działalności zespołu od wczesnych lat 80tych, aż do wydania „A Dramatic Turn Of Events”. W jaki sposób zbierałeś materiały do książki?

Tak naprawdę gromadzenie materiałów to najtrudniejszy element tej pracy.  Musiałem przewertować setki archiwalnych numerów różnych czasopism, kupić stare fanklubowe gazetki i fanziny, a potem powybierać z tego co trzeba. Następnie zaś odbyłem rozmowy z członkami zespołu i na podstawie tego wszystkiego podjąłem próbę opracowania ich prawdziwej historii.  Dlatego też zawsze będę wdzięczny zespołowi za cały poświęcony mi czas i pomoc. Muszę też przyznać, że niesamowicie pomógł mi w tym wszystkim Mike Portnoy.  Przegadałem z nim chyba ponad 20 godzin, on także skontaktował mnie z wieloma osobami, które w przeszłości były związane z zespołem w taki czy inny sposób. Jestem mu za to ogromnie wdzięczny. Z chęcią czytał to, co napisałem i sprawdzał, czy wszystko jest tak, jak powinno.

W Twojej publikacji znalazło się 19 rozdziałów, które opisują najważniejsze etapy grupy, zarówno w ich życiu muzycznym, jak i osobistym. Który z poruszanych przez Ciebie problemów sprawił Ci największe wyzwanie?

Chyba najtrudniejsze były dwa ostatnie rozdziały – te, które opisują odejście Mike’a Portnoya i pojawienie się w zespole Mike’a Manginiego. Będąc w bliskich relacjach zarówno z Mikem Portnoy’em, jak i pozostałymi członkami zespołu, trudno mi było je napisać, bo musiałem przedstawić całą tą sprawę z obydwu punktów widzenia w wyważony sposób.

A jak było z samymi muzykami? Czy jakiś temat okazał się dla nich szczególnie trudny?

Myślę, że chyba było to odkrycie, iż zespół na pewnym etapie kariery rozważał zwolnienie Jamesa LaBrie. Tak, to z pewnością był dla nich niezręczny temat, szczególnie zaś dla Jamesa. Ale wszyscy muzycy byli ze mną naprawdę szczerzy i uczciwi. Pozwolili mi wyciągnąć moje własne wnioski odnośnie wielu spraw. Nigdy też nie sugerowali, abym usunął jakiś fragment tekstu, co w przypadku autoryzowanej biografii jest ewenementem.

Który z wywiadów szczególnie zapadł Ci w pamięć?

Było dużo takich wywiadów.  Miałem naprawdę szczęście, gdyż pozwolono mi być blisko zespołu w wielu sytuacjach. Na przykład byłem w studiu w Nowym Jorku, kiedy nagrywali „Octavarium”, co pozwoliło mi poznać sposób, w jaki tak naprawdę pracują ze sobą podczas tworzenia płyty.  Byłem też za kulisami w Radio City Music Hall oraz gdy grali na Download Festival  – to były bardzo wyjątkowe chwile, które już nigdy się nie powtórzą. Jestem też dozgonnie wdzięczny Johnowi Myungowi, który – tak naprawdę – nie lubi udzielać wywiadów, lecz zawsze był dla mnie niesamowicie uprzejmy i świetnie mi się z nim rozmawiało, chociaż przecież nie jest tajemnicą, że nie przepada on za takimi sytuacjami i wywiady nieszczególnie go kręcą.

Nikt do tej pory nie wniknął tak głęboko w świat Dream Theater. Zarówno mnie, jak i naszych czytelników na pewno zainteresuje Twoja opinia na temat osobowości zespołu. Jacy oni są?

Cóż, pewnie wielu ich fanów dobrze o tym wie – stąd też moja odpowiedź na to pytanie nie będzie zbytnio interesująca  – ale oni wszyscy naprawdę są wspaniałymi, przyjaznymi i miłymi ludźmi. W tej branży to naprawdę rzadkość! Gdybyś spotkał ich kiedyś przypadkowo na ulicy, z pewnością poświęciliby chwilę czasu na rozmowę z Tobą.

W każdym rozdziale co najmniej raz pada nazwa Queensrÿche. Nie od dziś wiemy, że obydwa zespoły za sobą nie przepadają. Czy mógłbyś opowiedzieć  –  co nieco – o tym konflikcie?

Różnice między tymi zespołami pojawiły się po tym, jak Geoff Tate wyraził się niepochlebnie o Dream Theater. Mike Portnoy zawsze chętnie bronił honoru zespołu, więc i tym razem zabrał głos. Ale jakby się teraz przyjrzeć temu, jak przebiega kariera obydwu zespołów, można by wysnuć wnioski, że Mike Portnoy miał rację, bo to co się stało z Queensrÿche to jakiś żart!

Co prawda, to prawda! (śmiech) Dzięki wydawnictwu Kagra i Annie Cichosz (która zajęła się tłumaczeniem książki) „Lifting Shadows” trafił na polski rynek. Jak wyglądała współpraca między Wami?

Polskie wydanie nie jest w ogóle moją zasługą. Jakiś czas temu skontaktowała się ze mną Anna Cichosz i wspomniała, że polscy fani byliby zainteresowani polską wersją tej książki i może ją przetłumaczyć. Pamiętam, że powiedziałem jej wtedy, iż jeśli znajdzie w Polsce wydawcę, który zechce się tego podjąć, będę jak najbardziej za. Jakiś czas później Anna odezwała się ponownie mówiąc, że znalazła wydawnictwo Kagra i że tak naprawdę już zaczęła pracę nad tłumaczeniem! Więc tak, z wyjątkiem skontaktowania ze sobą wydawnictwa z Wielkiej Brytanii z wydawnictwem Kagra, nie miałem w całym tym przedsięwzięciu żadnego udziału. Jestem zachwycony, że powstała polska wersja tej książki i już zawsze będę wdzięczny Annie za jej pomoc, oddanie i wspaniałe umiejętności translatorskie!

Czy w przyszłości zamierzasz napisać podobną biografię innej, równie popularnej formacji z progresywnych kręgów?

Tak, prawie już skończyłem pisanie mojej kolejnej biografii zespołu. Jest to kolejny wielki zespół progresywny, który od zawsze był bardzo dobrze znany w Polsce, tak więc – być może – powstanie też polska wersja tej książki. Jeszcze nie mogę ujawnić kto to jest, ale tym razem będzie to książka nieautoryzowana. Ale jeśli zapiszesz się do mojej listy mailingowej na  www.rich-wilson.com(link is external) dowiesz się wszystkiego zaraz jak tylko będę mógł ujawnić szczegóły.

Na pewno skorzystam z propozycji.  Chciałbym trochę nawiązać do  poprzedniego pytania… Jakie zespoły cenisz sobie oprócz Dream Theater? Może o nich też chciałbyś napisać kolejną książkę?

Tak, jestem wielkim fanem prog rocka, jest więc wiele zespołów, które śledzę i kocham od ponad 30 lat. I zaraz jak tylko skończę pisanie obecnej biografii najprawdopodobniej zacznę pisać kolejną.  Wymaga to dużo ciężkiej pracy, zaś nad tą książką, którą właśnie kończę, pracuję już od czterech lat. Naprawdę muszę ją już skończyć!

Odbiegnijmy nieco od tematu. W Polsce muzyka progresywna staje się coraz bardziej popularna. Jak jest obecnie z prog rockiem w Wielkiej Brytanii?

Przez wiele lat muzyka progresywna była BARDZO niemodna w Wielkiej Brytanii. Myślę, że gdzieś tak od około roku 1980 ludzie zaczęli odchodzić od prog rocka. Dopiero jakieś 5 lat temu zaczęli na nowo fascynować się tym gatunkiem.  Czasopismo Prog bardzo dobrze sobie radzi w Wielkiej Brytanii i pojawia się wiele coraz to młodszych zespołów, które tworzą wspaniałą muzykę i oby to trwało dalej. Myślę, że w dzisiejszych czasach ludzie już tak nie „osądzają” muzycznych gustów innych osób, ale kiedy byłem młodszy wyglądało to zupełnie inaczej.

Jak już jesteśmy przy czasopismach… Jesteś muzycznym dziennikarzem i współpracowałeś z takimi magazynami jak: „Classic Rock”, „Prog”. czy „Metal Hammer”. Jak w Twoim kraju wygląda rzeczywistość dziennikarza specjalizującego się w muzyce progresywnej? U nas, w niektórych kręgach, utarł się stereotyp, że ten, który słucha prog rocka/metalu to mądrala i bufon (śmiech).

Myślę, że i tutaj do pewnego stopnia jest podobnie, ale coraz mniej daje się to odczuć, gdyż pojawiają się coraz to młodsi fani prog rocka. Oni nie myślą takimi samymi kategoriami jak ci, którzy dawniej drwili z muzyki progresywnej. Po prostu doceniają i szanują dobrą muzykę bez względu na to, z jakich kręgów ona pochodzi. To miła odmiana!

Opowiesz nam o jakimś pamiętnym wydarzeniu związanym z Twoją pracą? Nie licząc rzecz jasna wydania „Lifting Shadows”.

W ciągu ostatnich lat miałem wielkie szczęście spotkać, rozmawiać i spędzać czas z wieloma osobami, które są moimi muzycznymi bohaterami z lat mojej młodości. Wiem, że jestem niesamowitym szczęściarzem. Mógłbym Ci opowiedzieć naprawdę wiele historii. Jedna z najnowszych dotyczy Fisha, z którym, w zeszłym roku, miałem przeprowadzić wywiad dla magazynu Prog. Jestem wielkim fanem Marillion od zawsze, więc sam fakt, iż zostałem zaproszony przez Fisha do jego domu w Szkocji i spędziłem z nim 9 godzin przeprowadzając wywiad był dla mnie niesamowitym przeżyciem. Czułem się nieco dziwnie, kiedy Fish gotował dla mnie kolację, a potem spędziliśmy wspólnie czas jedząc ją w jego kuchni!!!

Mówi się, że polska scena progresywna ma duży wpływ na kreowanie gatunku. Co sądzisz o tej opinii? Wierzysz w nasz rynek?

Oczywiście.  Z Polski pochodzi wiele wspaniałych zespołów. Myślę też, że prog rock był bardzo popularny w Polsce w latach ‘90 i wczesnych ‘00, kiedy na Wyspach stał się naprawdę niemodny.  Nawet stosunkowo mało znane u nas zespoły odnosiły wtedy sukcesy w Polsce i myślę, że to właśnie zachęciło grupy takie jak: Riverside, Believe i inne, do tego, by tworzyć tak wspaniałą muzykę.

Masz jakieś ulubione zespoły z naszego „podwórka”?

Tak, bardzo podobał mi się ostatni album Believe, więc to na pewno będą oni.

W swojej pracy najczęściej to Ty wcielasz się w rolę pytającego. Jak to jest być po tej „drugiej stronie”?

Trochę dziwnie, ale już się chyba do tego przyzwyczaiłem! (śmiech)

Na zakończenie…  Czego czytelnik – zarówno zagorzały fan, jaki osoba niezagłębiająca się w historię Dream Theater – może spodziewać się po „Lifting Shadows”?

Mam takie dziwne uczucie, że jest to najlepsza książka, jaką kiedykolwiek napisałem i napiszę. Bliski dostęp do zespołu pozwolił mi dokładnie zrozumieć to, dlaczego Dream Theater odnieśli sukces i wiem, że bez tego o wiele trudniej pisałoby mi się tą książkę. Jest to opowieść o zespole, który dał z siebie wszystko i na przekór wszystkim problemom i przeciwnościom, jakim musiał sprostać, udało mu się odnieść sukces. To opowieść, która może być dla ludzi inspiracją. Myślę też, że nawet niektórzy zagorzali fani nie wiedzieli wcześniej o wielu sprawach, które w niej poruszyłem, więc każdy znajdzie w niej coś dla siebie!

Życzę Ci jak największych sukcesów. Dzięki za rozmowę!

Dzięki!

Rozmawiał:
Łukasz ‘Geralt’ Jakubiak

Konsultacja i tłumaczenie: Anna Cichosz
progrock.org.pl

Dream Theater dla jednych są geniuszami prog metalu, super muzykami obdarzonymi niemal mistycznymi mocami kompozytorskimi. Z kolei dla innych to grupa muzycznych onanistów, z każdym kolejnym krążkiem udowadniających, że można zagrać o jeden dźwięk więcej w sekundzie solówki.

No dobrze, może trochę przesadzam, ale nie da się ukryć, że amerykański kwintet to zespół, który ma wśród fanów rocka zarówno zagorzałych zwolenników, jak i zdeklarowanych przeciwników. Pierwsza z tych grup dostała już w Polsce w tym roku dwa prezenty: koncert formacji w Katowicach w lutym i biografię swoich ulubieńców, która niedawno trafiła do sprzedaży, zatytułowaną “Lifting Shadows. Autoryzowana biografia zespołu Dream Theater”, autorstwa Richa Wilsona, brytyjskiego dziennikarza muzycznego.

Książka szczegółowo opisuje historię kapeli, od początków w połowie lat osiemdziesiątych, przez ciężką drogę ku sławie w latach dziewięćdziesiątych, aż po ogromny sukces (zważywszy na to, że panowie jednak grają muzykę mało komercyjną) w kolejnej dekadzie. Kończy się w roku 2012, już po nagraniu przez grupę przedostatniego albumu “A Dramatic Turn Of Events”. Autor koncentruje się w opowieści wyłącznie na Dream Theater, dlatego też udział muzyków zespołu w projektach pobocznych zaznaczony jest tylko wtedy, gdy miało to wpływ na funkcjonowanie ich macierzystej formacji. Nie ma tu też wypowiedzi np. członków rodzin, czy kolegów po fachu (chyba, że – patrz wyżej). To książka o Dream Theater i dla fanów Dream Theater i przypuszczam, że jeśli jakaś postronna osoba sięgnie po biografię, raczej się nią znudzi.

Zresztą, co tu dużo pisać – historia amerykańskiego bandu nie obfituje w jakieś niesamowite zwroty akcji. Owszem, zdarzały się ciężkie chwile, grupa rozstała się z kilkoma muzykami, miała problemy w relacjach z wytwórnią płytową, ale jednak życie kapeli toczyło się i toczy nadal według schematu: płyta/trasa/płyta/trasa… Muzycy nie są też typowymi rock’n’rollowymi zwierzakami, co zresztą trafnie opisał Derek Sherinian, grający w formacji na klawiszach w latach dziewięćdziesiątych, porównując ich do swojego poprzedniego pracodawcy, Alice Coopera: “przed koncertami Alice Cooper zatrudniał striptizerki. Zanim jeszcze zdołaliśmy wejść na scenę z Dream Theater, ci goście ćwiczyli z metronomami (…) Byli zespołem pozbawionym wszelkiej rock’n’rollowej aury – tu chodziło o precyzję”.

No dobrze, ale przecież to książka dla fanów! A ci powinni być usatysfakcjonowani. Wilson bardzo dużo miejsca poświęca na pokazanie czytelnikowi sposobu pracy grupy: szczegółowo opisuje proces tworzenia piosenek, inspiracje dla tekstów, bogato cytuje zarówno muzyków Dream Theater, jak i producentów, managerów czy grafików, tworzących okładki albumów. Przy każdej z płyt autor zamieszcza najciekawsze fragmenty kilku recenzji z magazynów muzycznych, które pojawiały się po premierze, oczywiście dodając też sporo od siebie. Opisuje też reakcje fanów w Internecie i pojawiające się ewentualne zarzuty, dotyczące krążków, wraz z tym, co swoim wielbicielom odpisywali muzycy. Sporo miejsca poświęcone jest też na wspomnianą w poprzednim akapicie walkę zespołu z wytwórnią płytową, funkcjonowanie w muzycznym biznesie, wreszcie pojawiają się co ciekawsze historyjki z tras koncertowych.

Czytając biografię czuje się, że Wilson należy do grupy wielbicieli kapeli, co jednak momentami nieco razi. Trochę brakuje bardziej wyrazistej refleksji nad twórczością formacji, każdy kolejny album jest (szczególnie od momentu, gdy zespół sam przejął produkcję swoich krążków) wspaniały, a kwestie relacji między muzykami są dość wygładzone, takie… amerykańskie. Ot, choćby przy okazji wywalenia z grupy któregoś z jej członków czytamy, że “ten i ten już z nami nie gra, ale cały czas go kochamy”…

Jeszcze kilka zdań na temat języka, którym napisana jest książka: nie wiem, czy to kwestia oryginalnego tekstu, czy tłumaczenia, ale w czytaniu nieco przeszkadzają częste powtórzenia tak kluczowych dla każdej biografii słów, jak “zespół”, “piosenka” i “płyta”. Tak jakby ktoś zapomniał, że można użyć kilku wyrazów bliskoznacznych. Służę pomocą: “grupa”, “kapela”, “formacja” czy nawet “band”. Dalej “kawałek”, “numer”, “utwór” i “album”, “krążek” czy nawet lekko staroświecki, ale jakże znakomicie brzmiący “longplay”. A tak mamy krótki akapit, w którym słowo “zespół” pojawia się z sześć razy…

No dobrze, czepiam się choć w sumie to mało istotne. Znacznie ważniejsze jest to, że “Lifting Shadows” to rzetelnie napisana opowieść, którą każdy fan Dream Theater powinien przeczytać i oczywiście mieć na półce. A cała reszta może ją sobie odpuścić.

Marcin Bąkiewicz